Trong quyển sách Ngọn núi thứ nhì (The Second Mountain) tác giả David Brooks gợi ý chìa khóa để duy trì lòng chung thủy cho bất kỳ ơn gọi nào là xây dựng cấu trúc cho hành vi ở thời điểm khi tình yêu chùn bước. Tác giả nói đúng.

Bất kỳ ai dấn thân trung thành lâu dài trong hôn nhân, tình bạn, trong cộng đồng đức tin, hoặc ơn gọi phục vụ người khác, họ sẽ cần lòng trung thành chân thật, một năng lực yêu thương, các quyết tâm đúng để duy trì con đường này hơn là nhiệt tình ban đầu. Hưởng tuần trăng mật là một chuyện, nhưng trung thành với ai lâu dài trong hôn nhân là một chuyện khác. Tân binh nhiệt tình trên con đường thiêng liêng là một chuyện, trung thành trong tiến trình này bảy mươi hay tám mươi năm là một chuyện khác. Và lâu lâu nổi hứng đi phục vụ bữa ăn cho người vô gia cư thì khácvới cuộc sống của Dorothy Day.

Vì thế câu hỏi là: làm thế nào chúng ta duy trì được nhiệt tình ban đầu, lòng chân thành, năng lượng tình cảm và các quyết tâm tốt ban đầu, vượt qua chán nản, đau lòng, hiểu lầm, mệt mỏi và các cám dỗ mà tất cả chúng ta sẽ trải qua trong cuộc sống, dù đó là đời sống hôn nhân, ơn gọi, đời sống tu sĩ, đời sống cầu nguyện, hay phục vụ cho người khác?

Câu hỏi này tôi vừa đặt ra gần đây cho một nhóm chủng sinh trẻ, tôi chia sẻ với họ tôi vừa kỷ niệm bốn mươi tám năm mục vụ. Các chủng sinh đặt các câu hỏi: Đâu là bí quyết của cha? Làm thế nào cha vượt qua những lúc khó khăn? Làm thế nào cha còn ý hướng tốt, ý chí tốt và năng lượng tốt năm này qua năm khác? Làm thế nào để cha củng cố đời sống cầu nguyện trong hơn bốn mươi, năm mươi năm?

Tôi đã trả lời theo cái nhìn sắc bén của mục sư Dietrich Bonhoeffer, người mà mỗi lần ngài cử hành đám cưới, ngài đều nói với cặp vợ chồng mới cưới: Hôm nay anh chị yêu nhau, anh chị nghĩ rằng tình yêu của mình sẽ duy trì hôn nhân. Nó không thể. Nhưng hôn nhân của anh chị có thể duy trì tình yêu. Tôi cũng đã khuyên các chủng sinh như vậy: đừng tin tưởng vào lòng nhiệt thành và năng lượng tốt hiện tại của mình để duy trì chức linh mục; hãy để chức linh mục duy trì lòng nhiệt thành và năng lượng của mình. Điều gì thách thức ở đây?

Một cam kết thực sự trong đức tin, trong tình yêu hoặc trong phục vụ sẽ là hộp nghi thức, là nhà vòm, như vòm ông Nô-ê sẽ khóa chặt chúng ta. Và sự việc mình bị khóa chặt, chính xác là điều mà sự cam kết hoạt động. Một cách ngây thơ bạn bước vào, bạn nghĩ cảm xúc tốt đẹp và năng lượng tình cảm sẽ nâng đỡ bạn. Chúng sẽ không nâng đỡ được. Không thể nào tránh khỏi, chúng sẽ bị mòn theo thời gian, theo sự quen thuộc, buồn chán, hiểu lầm, mệt mỏi, theo các tổn thương, các ám ảnh mới về cảm xúc cám dỗ bạn. Khi đó làm thế nào bạn có thể duy trì cam kết qua những lúc khô héo? Câu trả lời của tác giả David Brook là câu trả lời hay – bằng cách xây dựng cấu trúc hành vi chính xác cho những lúc này.

Bạn làm điều này như thế nào? Qua nếp cũ, nghi thức và thói quen. Bám neo cam kết của mình trong các thói quen nghi thức đã làm bạn thăng bằng và duy trì bạn vượt ngoài cảm xúc hàng ngày của mình. Bạn bám vào các nghi thức, một số hành vi nghi thức nhất định mà bạn sẽ làm thường xuyên cho dù bạn có cảm thấy như thế nào.

Theo tôi, là linh mục, một số nghi thức đã được ấn định. Là linh mục, bạn phải dâng thánh lễ mỗi ngày như lời cầu nguyện cho thế giới, cho dù bạn cảm thấy như thế nào. Mỗi ngày bạn phải cử hành thánh lễ cho người khác, cho dù có ngày bạn thấy có ý nghĩa hoặc không có ý nghĩa cho cá nhân mình. Bạn phải cầu nguyện riêng mỗi ngày, đặc biệt khi bạn không muốn cầu nguyện. Danh sách còn dài. Các nghi thức cho bạn một cấu trúc và thói quen lành mạnh, và chúng cần thiết cho chức linh mục và cho mọi ơn gọi khác, có những lúc sốt sắng đủ để nâng đỡ bạn; nhưng cũng có những lúc khô héo, cay chua, giận dữ, những lúc tình yêu suy yếu. Khi đó, cấu trúc của hành vi có thể giúp bạn ổn định và nâng đỡ bạn.

Điều này cũng đúng với hôn nhân. Các cặp vợ chồng phải xây dựng cấu trúc hành vi cho những lúc tình yêu suy yếu. Một trong các nghi thức này: vợ chồng cần có một số nghi thức diễn tả tình cảm khi họ chúc nhau ngày tốt lành trước khi đi làm, dù cảm xúc, tình cảm của họ lúc đó như thế nào.  Nghi thức, đó là bình chứa, là cái vòm, khóa chặt họ lại, giữ họ với nhau cho đến một mùa tốt hơn và tình cảm tốt hơn trở lại. Nghi thức có thể nâng đỡ tình yêu khi tình yêu suy yếu.

Để hiểu điều này, chúng ta phải cẩn thận với “các bạn của ông Gióp”, nghĩa là phải cẩn thận với các quyển sách, các kinh sư khác nhau về tâm linh, về cầu nguyện, về hôn nhân, làm cho chúng ta có cảm tưởng có một cái gì đó không ổn nếu nhiệt tình và tình cảm của chúng ta không còn là chất keo kết dính để duy trì cam kết trong đời sống hàng ngày. Nói một cách đơn giản, đó là các sách của các tân binh trên con đường tâm linh hay cẩm nang hôn nhân của các tác giả nhầm tuần trăng mật với đời sống hôn nhân. Sự nhiệt tình và cảm xúc tốt là điều tuyệt vời, nhưng chúng không thể nâng đỡ chúng ta trong cuộc chạy đua đường dài. Với cuộc chạy đua đường dài, bạn cần có chiến lược luyện tập lâu dài để đi bộ hàng chục cây số trong lúc đi và ở đoạn cuối.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

(phanxico.vn)